İşten Haksız Yere Çıkarıldım, Ne Yapmalıyım?
İş hayatında her çalışan, iş güvencesi kapsamında bazı yasal haklara sahiptir. Ancak bazı işverenler, bu hakları hiçe sayarak çalışanları geçersiz nedenlerle işten çıkarabilir. Eğer siz de haksız bir şekilde işten çıkarıldığınızı düşünüyorsanız, izlemeniz gereken yasal yollar ve haklarınızı bilmeniz önemlidir.
Haksız Fesih Ne Demektir?
Haksız fesih, işverenin iş sözleşmesini geçerli bir neden göstermeden sona erdirmesi anlamına gelir. İş Kanunu’na göre, işveren ancak geçerli bir sebebe dayanarak fesih gerçekleştirebilir. Bu nedenlerin de somut ve belgeli olması gerekir. Performans düşüklüğü, işletmesel kararlar ya da davranışsal sorunlar ancak ispatlanabiliyorsa geçerli sayılır.
İşten Haksız Çıkarılan İşçinin Hakları
Bir çalışan haksız yere işten çıkarıldığında bazı yasal haklara sahiptir. Bunlar arasında en önemlileri:
-
Kıdem tazminatı
-
İhbar tazminatı
-
İşe iade davası
-
Boşta geçen süre ücreti
-
Kötü niyet tazminatı
-
Sendikal tazminat (varsa)
Eğer iş sözleşmeniz feshedildiyse ve siz bu feshi haksız buluyorsanız, işe iade davası açma hakkınız olabilir. Mahkeme bu davada feshi geçersiz bulursa ya işveren sizi işe almak ya da belirli bir tazminat ödemek zorundadır.
İşten Çıkarıldığımı Nasıl Kanıtlarım?
İşveren fesih sebebini yazılı olarak bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirimin içeriği eksik ya da gerçek dışıysa, işçinin elinde delil sunma hakkı doğar. Delil olarak şu belgeler kullanılabilir:
-
İş sözleşmesi
-
Bordrolar
-
Tanık ifadeleri
-
E-postalar ve yazışmalar
-
Performans raporları
Fesih yazısında gerekçe gösterilmediyse veya geçersiz bir neden varsa, mahkeme bu durumu işçinin lehine değerlendirebilir.
Dava Açma Süresi ve Arabuluculuk Zorunluluğu
Haksız fesih iddiasıyla işe iade davası açmak isteyen bir çalışan, işten çıkarıldığı tarihten itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurmalıdır. Arabuluculuk süreci tamamlandıktan sonra dava açmak için iki haftalık süre vardır.
Tazminat talepleri için genel zamanaşımı süresi beş yıldır. Ancak işverenin kötü niyetli hareket ettiğini düşünüyorsanız, bu süreçte hızlı davranmak avantaj sağlar.
Tazminat Türleri Nelerdir?
Kıdem tazminatı, en az bir yıl çalışan ve haklı gerekçeyle çıkarılmayan işçilere ödenir. Çalışma süresi boyunca her yıl için 30 günlük brüt ücret esas alınarak hesaplanır.
İhbar tazminatı, işçiye önceden haber verilmeden işten çıkarılması durumunda ödenir. İhbar süresi işçinin kıdemine göre 2 ile 8 hafta arasında değişir.
Boşta geçen süre ücreti, işe iade davasını kazanan çalışana en fazla dört ay olmak üzere ödenen maaş ve sosyal haklardan oluşur.
Kötü niyet tazminatı, iş güvencesi dışında kalan işçilerin kötü niyetle işten çıkarılması halinde talep edilebilir. Bu tazminat, ihbar süresinin üç katı kadar hesaplanır.
İşverenin Gerekçesi Her Zaman Geçerli midir?
İşverenin gösterdiği gerekçelerin geçerli sayılması için dayanaklarının güçlü olması gerekir. Örneğin, düşük performans gerekçesiyle işten çıkarılan bir çalışanın tüm performans raporları olumluysa, bu gerekçe geçersiz sayılabilir.
Aynı şekilde, disiplin cezaları veya devamsızlık iddiaları da belgelenmemişse işveren aleyhine sonuç doğurabilir.
Haksız Fesihte Arabuluculuk Süreci
Arabuluculuk, dava açmadan önce zorunlu bir adımdır. İşçi ve işveren arasında anlaşma sağlanması hedeflenir. Arabuluculukta anlaşma sağlanamazsa, iş mahkemesine dava açma hakkı doğar.
Arabuluculuk görüşmesine giderken tüm belgelerinizin eksiksiz olması ve taleplerinizin açıkça belirtilmiş olması büyük önem taşır.
Yasal Haklarınızı Bilin ve Kullanın
Haksız yere işten çıkarıldıysanız, sessiz kalmak yerine yasal yollarla hakkınızı aramalısınız. İşe iade davası, tazminat talepleri ve arabuluculuk gibi yollar, Türkiye’de işçiyi koruyan güçlü mekanizmalardır. Belgelerinizi toplayın, sürelere dikkat edin ve gerekiyorsa bir iş hukuku avukatından profesyonel destek alın.
Haklarınızı bilmeniz, sizi hem hukuki hem de psikolojik olarak güçlü kılar. Unutmayın, her çalışan gibi sizin de yasal güvence altında olduğunuzu bilmeniz en büyük hakkınızdır.